Ελευθερία και δύναμη της μάζας

Η φιλοσοφία σαν έννοια μπορεί να κατηγοριοποιηθεί. Επιστημολογία, γνωσιολογία, ηθικολογία, μεταφυσική και πολλοί άλλοι κλάδοι έχουν κάνει ανθρώπους που ενέπνευσαν ολόκληρη την ανθρωπότητα να ματώνουν τον κρόταφό τους από το ξύσιμο ελέω σκέψης, με σκοπό να απαντήσουν σε ερωτήματα όπως αγάπη, ειρήνη, μίσος, πίστη και θρησκεία, καθώς και ελευθερία. Δεν υπάρχει σαφής αιτιολόγηση στις παραπάνω έννοιες, παρά μόνο μια πιστή προσέγγιση που μας κάνει πολλές φορές να αναρωτιόμαστε αν είναι και η σωστή. Το γεγονός βέβαια πως μ’αυτές τις έννοιες ασχολήθηκαν άνθρωποι όπως ο Μαρξ και ο Πλάτωνας δεν μας αποτρέπει από το να προσπαθούμε να βρίσκουμε κι εμείς την δική μας προσέγγιση πάνω σ’αυτές τις ‘’καυτές’’ έννοιες.

Τι είναι λοιπόν η ελευθερία? Είναι ένα συναίσθημα? Είναι μια στιγμή? Η αλήθεια είναι πως δεν είναι τίποτα από τα παραπάνω. Η ελευθερία είναι ένα ψέμα. Σχετίζεται άμεσα με την δημοκρατία, αλλά όπως και η δημοκρατία σαν πολίτευμα δεν εφαρμόστηκε ποτέ, παρά μόνο στον μεγαλύτερο βαθμό προσέγγισής της στον χρυσό αιώνα του Περικλή, έτσι και η ελευθερία αποτελεί ένα ‘’τρικ’’ του μυαλού μας έτσι ώστε να πιστεύουμε πως μπορούμε να δραπετεύσουμε έξω από το σπήλαιο, ένα σπήλαιο μέσα στο οποίο γεννιόμαστε μεγαλώνουμε και πεθαίνουμε. Είμαστε καταδικασμένοι σαν δυτικός λαός να ζούμε σε ένα καθημερινό ψέμα που το μόνο που μπορεί να μας προσφέρει είναι απλά καλύτερες συνθήκες διαβίωσης. Ο ανταγωνιστικός καπιταλισμός μέσα στον οποίο ‘’ανθίζουμε’’ είναι το… καλύτερο σπήλαιο που θα μπορούσε να χτιστεί ποτέ. Στην ουσία όμως είναι κελί και οι άνθρωποι που ζούνε μέσα σ’αυτό δεν είναι τίποτα άλλο παρά ευχαριστημένοι φυλακισμένοι που δεν τους νοιάζει να περάσουν το κατώφλι και να βγούνε στον έξω κόσμο ώστε να μπορέσουν να δούνε τον ήλιο. Κανείς μας δεν έχει ελεύθερη βούληση. Όλα πάνε βάσει σχεδίου. Ποτέ δεν μάθαμε πώς να βρούμε την απάντηση σε ένα ερώτημα. Απλά πάντα έχουμε μπροστά μας μια σακούλα γεμάτη ‘’απαντήσεις’’ και διαλέγοντας μία από αυτές, στην ουσία με διαδικασία λαχνού, εξασφαλίζεται η ‘’προστασία’’ του σπηλαίου.

Το πιο εύκολο παράδειγμα που μπορείτε να σκεφτείτε είναι το άρθρο που διαβάζετε. Παραπάνω έγραψα πως είμαστε δυτικός λαός. Και το δεχτήκατε χωρίς να το ‘’καυτηριάσετε’’ και ο λόγος είναι επειδή όλοι μας ανήκουμε κάπου. Οι άνθρωποι είναι χωρισμένοι σε διπολικές ομάδες: Ανατολικός – δυτικός, χριστιανός – μουσουλμάνος, αριστερός – δεξιός, ολυμπιακός – παναθηναικός! Αλήθεια πόσο αστείο φαίνεται? Στην πραγματικότητα είναι τρομακτικό. Όσο παράξενο και αν σας φαίνεται έχει χυθεί πολύ αίμα για τις παραπάνω έννοιες. Όλα αυτά τα δίπολα είναι λέξεις – απαντήσεις που είναι οι διάφορες βαθμίδες της πυραμίδας. Η λέξη άνθρωπος όμως, πού είναι? Φυσικά στην κορυφή της πυραμίδας, αλλά στην κορυφή δεν έφτασε ποτέ κανένας και, αν έφτασε θα ήταν σε κάποιο μυθιστόρημα ή σε κάποια νουβέλα.

Επίσης η ελευθερία δεν σχετίζεται μόνο με το υποσυνείδητο. Αφού ‘’καταπίνουμε’’ τη φράση ‘’είσαι ελεύθερος να επιλέξεις’’ και δεν μας ένοιαξε ποτέ να αφουγκραστούμε τη φράση ‘’είσαι ελεύθερος να δημιουργήσεις’’, φτάνουμε σε ένα σημείο θυσιάζουμε τους εαυτούς μας στον βωμό του χρήματος. Το μόνο που μας νοιάζει είναι το πώς θα περισσότερα ‘’χαρτιά δίχως αξία’’ στην τσέπη μας. Αυτό είναι το ισχυρότερο υπνωτικό για έναν άνθρωπο. Η κάθε μέρα που περνάμε στη γη είναι σχεδόν πάντα ίδια. Κανείς δεν έχει χρόνο να σκεφτεί. Κάποτε όμως φτάνει σε ένα σημείο που μετανιώνει που σπατάλησε μία ζωή που δεν θα ξαναέχει μόνο και μόνο για να καταφέρει να ξυπνήσει την επόμενη μέρα και να επαναλάβει μια αυτοματοποιημένη διαδικασία. Και συνήθως η στιγμή αυτήν έρχεται όταν πλέον καταλαβαίνει πως την επόμενη δεν θα μπορέσει να ξανανοίξει τα μάτια του. Όμως δεν έχει χρόνο να διορθώσει όλα τα σφάλματα που τον ανάγκασαν να κάνει. Είναι η στιγμή που καταλαβαίνει πως ο ήλιος βρίσκεται έξω από το σπήλαιο, παρόλα δεν μπορεί να αντιδράσει.

Τι θα γινόταν όμως αν όλοι μαζί το καταλαβαίναμε νωρίτερα το γεγονός πώς ό,τι ζούμε είναι ένα ψέμα? Το σπήλαιο που είναι μεταφορικά ο υλιστικός κόσμος στον οποίον ζούμε είναι μια τόσο καλοκουρδισμένη μηχανή που, και να το καταλαβαίναμε, δεν θα είχαμε την δυνατότητα να αντιδράσουμε. Ο ανταγωνισμός αγγίζει τα όρια του ρατσισμού. Και ο ρατσισμός είναι μια μάστιγα, μια ψυχική ασθένεια που ‘’τρυπάει’’ το μυαλό του κάθε ανθρώπου και απελευθερώνεται απ’αυτό μόνο όταν η καρδιά του σταματήσει να χτυπάει. Κυρίες και κύριοι συγνώμη! Είμαστε καταδικασμένοι…

‘’All in all you’re just another brick in the wall’’ – Pink Floyd

*Ο Παναγιώτης Δήμος του Βασιλείου είναι φοιτητής Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.

#bati #blog